هیچ چیز زیباتر از عشق انسان به انسان دیگر نیست. اما چیزی زیباتر از همه اینها هست. آن قطره اشکی است که به یاد محبوب ازلی از گوشه های چشم سرازیر بشود. قطره ای که صد هزار ملک از آن می نوشند و مست می شوند. سرابی که فرشتگان دست به حضور می برند، قطره ای که دریاست و با آن می توان وضوی حقیقی گرفت. و چیزی زیباتر از همه اینهاست. اینکه مردی با یاد خدا به گوش زنش بگوید که دوستت دارم. و زنش با یاد خدا آن را پذیرا باشد.
دکتر مصطفی تبریزی
عضو هیات علمی گروه مشاوره دانشگاه علامه
مهارت های ارتباطی
ارتباط، اصل اساسی زندگی زناشویی و خانوادگی است. ارتباط بین فردی صمیمی رنگ مثبت و شادی بخشی به جو حاکم خانواده می دهد در عوض تعامل های حاکی از انتقاد و سرزنش کردن حاوی رنگ های منفی هستند. نتیجه تحقیقات مختلف نشان داده است که در شرایط استرس زا، ارتباط زناشویی 30درصد تحت تاثیر قرار می گیرد و رفتارهایی مانند، انتقاد، تهدید و رفتار دفاعی داشتن افزایش می یابد و علاقه و صداقت متقابل کاهش می یابد.
رعایت اصول ساده ای که در پایین آورده می شود کمک می کند که ارتباط زناشویی را از تاثیرات منفی استرس حفظ کنیم. این اصول کمک می کند از تعارضات و عدم درک متقابلی که در نتیجه موقعیت های استرس زا به وجود می آید پیشگیری کنیم.
۱-گوش دادن فعالانه
یکی از مهمترین اصول ارتباط گوش دادن فعالانه است. اگر چه این نوع گوش دادن واضح به نظر می رسد اما در واقعیت ما همیشه همچنان که باید گوش نمی دهیم.
گوش دادن فعال به معنی علاقه مند بودن به آنچه شخص مقابل به صورت فعالی می گوید است. این به این معنی نیست که ما باید با هر چیزی که گفته می شود موافقت کنیم. آنچه ما باید انجام دهیم این است که امکان اظهار دیدگاه و مشکل را به شخصی که در حال صحبت است بدهیم. علاوه بر این، گوش دادن فعال شامل، علاقه خالصانه، تماس چشمی، موقعیت بدنی متمایل، اشاره سر، اجتناب از فاصله و قطع کردن سخنان طرف مقابل است. گام بعدی گوش داددن فعال، خلاصه کردن سخنان طرف مقابل با کلمات خودمان است. ارائه سخنان طرف مقابل با کلمات خودمان می تواند نشان دهد که به درستی هر آنچه که طرف مقابل گفته درک کرده ایم.
در گوش دادن فعال موارد پایین رعایت شود:
- داشتن تماس چشمی اما نه خیره شدن
- موقعیت بدنی راغب(متمایل)
- اشاره سر، نشان دادن توجه
- حفظ آرامش و منتظر ماندن تا زمانیکه چیزی گفته شود
- قطع نکردن صحبت های طرف مقابل و تفسیر نکردن
- خلاصه کردن آنچه طرف مقابل گفته است.
ارتباط نادرست
- نگاه نکردن به طرف مقابل
- دوری کردن
- غفلت کردن
- سخنرانی کردن
- قطع کردن صحبت های طرف مقابل
- نگاه کردن به تلویزیون بدون توجه به همسر
- متهم ساختن
- رفتار تمسخر آمیز
همدلی نقش مهمی در گوش دادن فعال بازی می کند. همدلی به ما کمک می کند تا خودمان را به جای طرف مقابل بگذاریم تا از این طریق احساسات و تفکرات فرد را درک کنیم.
2- هماهنگ و سازگار باشید
بخش های کلامی و غیر کلامی پیام باید هماهنگ باشد. یعنی اینکه احساساتی که شما در چهرتان نشان می دهید باید با آنچه که در همان لحظه می گویید منطبق و هماهنگ باشد.
3- دقیق باشید
باید تمام تلاشمان را بکنیم که در آنچه می خواهیم بگوییم دقیق باشیم
4- از اظهارات من استفاده کنید
مثال) تو خیلی خسته کننده ای، چون همیشه مرا نگران می کنی. به (من خیلی نگران شدم وقتی سروقت خونه نیامدی).
ارتباط در مواردی که تعارض پیش می آید
تعارض همیشه اتفاق می افتد و اجتناب از آن خیلی سخت است. اما تعارض ها در خانواده نباید منجر به این شود که اعضای خانواده داد بزنند، هر کسی به اتاق خودش رود و در را محکم ببندد. اولین گام می تواند توسط تمرین ارتباط درست برای اجتناب از تعارض ایجاد شود. در این مواقع سعی کنید:
1- آرام باشید
اجازه ندهید خشم و عصبانیت بر شما غلبه کند. موقعیت را تا حد امکان قبل از اینکه آن را ارزیابی کنید، بی طرفیتان را حفظ کنید. در این مواقع یک تایم اوت برای خودتان در نظر بگیرید. نفس عمیق بکشید. به آرامی تا 100 بشمارید تا آرام شوید.
2- داد نزنید
با تن صدای آرام و شمرده حرف بزنید
3- از هرگونه تعمیم اجتناب کنید
از اظهاراتی مانند، همیشه، هرگز، اجتناب کنید. تعمیم فقط در نادرترین موارد وجود دارد.
4- به شخص مقابل بگویید چه احساسی دارید
شخص مقابل باید بداند شما چه چیزی نیاز دارید. عقیده و احساستان را ابراز کنید. (من خیلی نگرانت میشم وقتی دیر به خونه می آیی.)(وقتی برادر کوچکت را اذیت می کنی ناراحت می شوم).
5- اجازه بده طرف مقابل حرفش را بزند
به طرف مقابلتان اجازه دهید تا حرفش را بزند. با عجله درباره او نظر ندهید. تنها بعد از گوش دادن به دیدگاه طرف مقابلتان می توانید به درستی قضاوت عینی و درستی انجام دهید
ارتباط همدلانه
همدلی، توانایی درک احساس شخص دیگر است. توانایی اینکه مسائل را بتوانیم از زاویه نگاه او ببینیم. همچنین، این توانایی شامل انتقال توجه از خود و فعالیت هایمان به شخص دیگر است.
برای همدلی باید تلاش کنیم تا خودمان را به جای دیگری بگذاریم و دنیا را از چشم او ببینیم. سعی کنیم تصور کنیم که آنها در همان لحظه چه تجربه و حسی دارند. مولفه اصلی در همدلی باید سعی در درک شخص دیگر باشد.
تاثیر مثبت همدلی
شخصی که با او همدلی می شود احساس درک شدن، پذیرفته شدن، مورد عشق، دوست داشتنی بودن و مهم بودن می کند. اظهار فعالانه همدلی باعث می شود این احساس در فرد مقابل ایجاد شود که با ارزش است. این تجربه افراد را صمیمی تر می کند. مدیریت و حل مسائل را آسان تر می کند. همدلی صمیمیت و علاقه مندی در ارتباط زناشویی را افزایش می دهد.
چه چیزی مانع همدلی می شود؟
مهمترین موانع، فعالیت ها و روابط سخت خودمان است. برای خیلی از ما مشکل است که خودمان را از تفکرات مان رها کنیم و سعی کنیم دنیا را از طریق چشمان دیگران ببینیم.
هنگامی که از شخصی عصبانی هستیم در دنیای خودمان غوطه وریم. احساس تهدید می کنیم. به جای اینکه خودمان را جای طرف مقابل بگذاریم گرایش به حمله و حالت دفاعی داریم. همین منجر به افزایش تعارض هایی می شود که می توانستیم از طریق همدلی از آن پیشگیری کنیم. کسانی که می توانند خودشان را به جای دیگران بگذارند بهتر می توانند همدلی کنند. همدلی، آنها را مهار می کند و از واکنش های پرخاشگرانه پیشگیری می شود.
ممکن است مردان بعضی از موانع را داشته باشند اگر آنها معتقد باشند که احساسات مختص زنان است و صفتی زنانه است. آنها ممکن است معتقد باشند که مردانگی از طریق قدرت و منطق نشان داده می شود و هیچ جایی برای احساسات در آن وجود ندارد. امروز، این موانع یک ایده کهنه متعلق به کمتر از 20 سال پیش انگاشته می شود. اما اینها هنوز هم در ذهن بعضی از مردان وجود دارد.
چگونه می توان همدلی را یاد گرفت؟
همه ما می توانیم یاد بگیریم چگونه با دیگران همدلی کنیم. 4 گامی که در پایین آورده می شود برای یادگیری همدلی بسیار مناسب است:
1- همان احساسات را نشان دهید
اگر بتوانیم احساساتمان را بهتر درک کنیم و یاد بگیریم آنها را با دیگران در میان بگذاریم، برای ما آسانتر خواهد بود که احساسات دیگران را بهتر درک کنیم.
2- اظهار علاقه کردن به دیگران
رفتار همدلانه دلالت بر علاقه صمیمی نسبت به دیگران دارد. این علاقه با سوالاتی درباره آنچه دیگران انجام می دهند و تجربیات آنها شروع می شود. اما شما به همین کفایت نمی کنید و سوالاتتان را ادامه می دهید. او اکنون چه احساسی دارد؟ چه چیزی او را خوشحال، غمگین، ناراحت، عصبانی، یا مغرور می کند؟
3- خودتان را به جای این شخص تصور کنید
برای درک و همدلی همسرتان باید نهایت تلاشتان را به کار برید تا برای یک لحظه هم دنیا را از چشم او ببینید. سعی کنید نقش فرد مقابلتان را بازی کنید که نقش گیری گفته می شود. برای مثال، من سعی می کنم خودم را در موقعیت/ نقش همسرم بعد از یک روز کاری خیلی سخت بگذارم که دوست ندارد آشپزخانه را به تنهایی تمیز کند. نقش گیری همچنین شامل، اندکی تغییر دادن در دیدگاه است.
4- قادر به درک احساسات باشید
همدلی خیلی راحت تر خواهد بود اگر شما توانایی خوبی در "خواندن" احساسات دیگران از اظهارات چهره ای، تن صدا و حالات بدن باشید. ما می توانیم چنین درک و فهمی از احساسات دیگران را با پرسیدن از خودمان شروع کنیم. برای مثال، همسرتان چگونه نشان می دهد که خوشحال است؟ کودکتان چگونه نشان می دهد که ترسیده است؟
شما چگونه احساساتتان را با بدنتان(میمیک صورت، حالت بدن، حالت چهره) یا با طرز صحبت کردنتان(تن صدا، بلندی صدا) نشان می دهید؟ چگونه اعمالتان را با احساسات گوناگون نشان می دهید؟
رحمان دوجی هستم. دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. هدفم از راه اندازی این وبلاگ در میان گذاشتن اطلاعات و مطالب علمی در زمینه مشاوره در حالت کلی و ازدواج و خانواده به صورت خاص است.